Η γωνία της δραματικής τέχνης

Όλα τα είδη θεάτρου συγκινούν γοητεύουν και μαγεύουν την παιδική ψυχή, γι αυτό η θεατρική γωνιά στο νηπιαγωγείο περιλαμβάνει : τη γωνιά μεταμφιέσεων , τη γωνιά κουκλοθεάτρου και θεάτρου σκιών. Οι γωνιές αυτές εναλλάσσονται  κατά τακτά χρονικά διαστήματα.  Χρησιμοποιούμε τη θεατρική γωνιά στην αρχή της σχολικής χρονιάς για γωνιά μεταμφιέσεων, στην συνέχεια για γωνιά κουκλοθεάτρου και τέλος για γωνιά θεάτρου σκιών.

Στον εμπλουτισμό της εκφραστικότητας του παιδιού θα συνεισφέρουν επισκέψεις σε θεατρικά και άλλα μουσεία, παρακολουθήσεις θεατρικών έργων , επικοινωνία με ηθοποιούς και προσκλήσεις ηθοποιών στο νηπιαγωγείο.

Αλλά εκείνα που θεωρούνται απαραίτητα είναι : το ασφαλές περιβάλλον , τα πλούσια ερεθίσματα και ο απεριόριστος χρόνος, ώστε να δίνεται η δυνατότητα πλήρους ανάπτυξης κάθε δραστηριότητας.  Πολλοί πιστεύουν ότι μόνο το δραματικό παιχνίδι θα λειτουργήσει λυτρωτικά για το παιδί. Δηλαδή ως ένα είδος θεραπείας, όταν τα παιδιά παίζουν μόνα τους, μακριά από ενήλικες. Η αποτελεσματική παρέμβαση της νηπιαγωγού μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να κατασκευάσουν νέα διλήμματα και προκλήσεις, να ενισχύσει τη γλώσσα και να ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό.

Η γωνιά του κουκλοθεάτρου

Πως μπορούμε να εξοπλίσουμε την γωνιά

Ο χώρος της τάξης ( μικρή ή μεγάλη αίθουσα μακρόστενη ή τετράγωνη) είναι αυτός που θα προσδιορίσει το μέγεθος και το είδος της σκηνής του κουκλοθεάτρου. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να κρύβονται καλά πίσω από την κουρτίνα ή το παραβάν αυτοί που παίζουν και να φαίνονται οι κούκλες στο άνοιγμα. Είναι προτιμότερο να παίξουμε στα παιδιά φανερά, κρατώντας την κούκλα μας στα γόνατά μας, παρά πίσω από μια άβολη σκηνή μισοκυμμένοι. Όταν παίζουμε στα παιδιά φανερά, επικοινωνούμε άμεσα μαζί τους και το κυριότερο έχουμε τον έλεγχο της ομάδας μας.

Το ύψος της σκηνής από το δάπεδο μέχρι το άνοιγμα είναι ανάλογο με το ύψος των κουκλοπαιχτών . Διαφορετικό ύψος θα έχει η κουρτίνα όταν παίζουν τα παιδιά , διαφορετικό όταν θα παίζουν οι μεγάλοι.

Στα ελληνικά νηπιαγωγεία έχουν επικρατήσει οι κουκλοθεατρικές σκηνές που προμηθεύει  ο ΟΣΚ, αυτές δεν είναι για χρήση των νηπιαγωγών . Μπορούν εκεί να παίζουν μόνο τα νήπια. Αυτό γιατί το παράθυρό εμφάνισης της κούκλας είναι σε χαμηλό ύψος. Παλαιότερα υπήρχαν σκηνές οι οποίες διέθεταν δύο παράθυρα, ένα ψηλό και ένα χαμηλότερο, για την νηπιαγωγό και τα παιδιά. Δυστυχώς λόγω του μεγάλου όγκου της σκηνής αυτής ,αλλά και της μη καλής τοποθέτησής της, αυτές οι σκηνές καταργήθηκαν και έδωσαν την θέση τους στις άλλες, που χρησιμοποιούνται μόνο από τα νήπια. Το τραγικό μερικές φορές είναι ότι και αυτή η σκηνή δεν βρίσκεται στον χώρο του νηπιαγωγείου, για τον σκοπό για το οποίο δημιουργήθηκε. Εξυπηρετεί την οριοθέτηση γωνιών. Γίνεται αποθήκη και καταλήγει στην αποθήκη του σχολείου, χωρίς να μπορούν τα παιδιά να παίξουν εκεί κουκλοθέατρο. Θα μπορούσαμε όμως να βρούμε πολλούς τρόπους ώστε να έχουμε τελικά ένα κουκλοθέατρο στο σχολείο μας χωρίς να χρειάζεται πολύ χώρο και χρήματα.

Ιδέα:

1 κουκλοθέατρο πόρτας.

Στο κάσωμα της πόρτας προσαρμόζουμε ένα πανό το οποίο είναι το κουκλοθέατρο . Όταν έρθει η ώρα της παράστασης οι κουκλοπαίχτες, παιδιά ή νηπιαγωγός, μπαίνουν από πίσω και οι θεατές από μπροστά. Όταν η παράσταση τελειώσει το κουκλοθέατρο μαζεύεται και δένεται με όμορφες κορδέλες στην κορυφή της πόρτας. Έτσι δεν υπάρχει φόβος να γίνει κάποιο ατύχημα. Το μειονέκτημα σε αυτή την ιδέα είναι ότι τα παιδιά δεν μπορούν μόνα τους να κατεβάσουν το κουκλοθέατρο και να παίξουν , χρειάζονται πάντα την βοήθεια της νηπιαγωγού.

2 κουκλοθέατρο με χαρτόκουτα.

Τα διάφορα κουτιά από ψυγεία και κουζίνες, μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ χρήσιμο υλικό, για να κατασκευάσουμε τις γωνιές μας. Αν ανοίξουμε ένα παράθυρο στην κούτα από ένα ψυγείο ή μια κουζίνα αμέσως έχουμε το κουκλοθέατρο μας. Υπάρχει ένα μυστικό για να μπορέσει αυτή η κατασκευή να διατηρηθεί για περισσότερο χρόνο: επένδυση με γάζα και ατλακόλ. Αν επενδύσουμε το κουτί με γάζα αυτό θα κρατήσει για περισσότεροι χρονικό διάστημα χωρίς φθορές. Αυτή η διαδικασία είναι εύκολη και ευχάριστη,  μπορεί να γίνει δε μαζί   με τα παιδιά. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε πως μπορούμε να κατασκευάσουμε με αυτόν τον τρόπο και άλλα σκηνικά αντικείμενα. Όπως καράβια, τρένα και παλάτια ώστε να εμπλουτίσουμε το θεατρικό μας παιχνίδι.

3 κουκλοθέατρο ανάμεσα σε καρέκλες.

Μια πολύ εύκολη σκηνή κουκλοθέατρου γίνεται ανάμεσα σε δύο καρέκλες. Ανάμεσά τους στερεώνουμε ένα σεντόνι. Μπορούμε να έχουμε δημιουργήσει με τα παιδιά ένα σκηνικό με λουλούδια δέντρα ή σπιτάκια και να το έχουμε έτοιμο όταν τα παιδιά θελήσουν να οργανώσουν την δική τους παράσταση. Τοποθετούμε τις καρέκλες και έτοιμο το σκηνικό μας.

4 κουκλοθέατρο με σωλήνες

Χρησιμοποιούμε τους γνωστούς σωλήνες των υδραυλικών pvc και δημιουργούμε την δική μας σκηνή. Εδώ σας δίνουμε κάποια σχέδια. Μόλις γίνει ο σκελετός μπορούμε να προσαρμόσουμε πάνω του ένα πανί. Η σκηνή αυτή συναρμολογείται πολύ εύκολα, έτσι μπορούμε να την αποθηκεύουμε και αμέσως να την στήνουμε ,σε οποιαδήποτε μεριά της τάξης. Η κατασκευή αυτή μπορεί να αποτελέσει και θεατρική αυλαία για το θεατρικό μας παιχνίδι.

5 κουκλοθέατρο και θέατρο σκιών με ομπρέλες.

Μια ομπρέλα θαλάσσης  μπορεί να γίνει η σκηνή μας . Την στερεώνουμε στην ειδική βάση και στην συνέχεια προσαρμόζουμε με κρίκους γύρω  γύρω ένα σεντόνι.

 Αυτό έχει διάφορα παράθυρα τα οποία μπορούμε να διακοσμήσουμε με κουρτίνες. Τα παράθυρα αυτά είναι η σκηνή του κουκλοθεάτρου μας. Η κούκλα μας, όταν  πρόκειται για την Ραπουνζέλ θα προβάλει από το ψηλό παράθυρο του πύργου. Όταν πρόκειται για ένα ποντίκι θα προβάλει από μια μικρή τρύπα στο κάτω μέρος της σκηνής. Η κατασκευή αυτή δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις κατασκευαστικές αλλά προσφέρει πολύ μεγάλες δυνατότητες για αυτοσχεδιασμό .

Το κουκλοθέατρο στο νηπιαγωγείο

Ο εκπαιδευτικός  βάζοντας την προσωπική του δουλειά και φαντασία πρέπει να εμβαθύνει όσο περισσότερο μπορεί σε όλο το φάσμα που αντιστοιχεί σ αυτό που ονομάζουμε κουκλοθέατρο. Έτσι θα μπορέσει να το χρησιμοποιήσει σωστά σαν εργαλείο , σαν μέσο αγωγής. Στόχος μας δεν είναι να ανεβάσουμε μια τέλεια παράσταση. Είναι να αξιοποιήσουμε όλες τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην πορεία της προετοιμασίας από την κατασκευή μια κούκλας ως το ανέβασμα μια μικρής παράστασης.

Εκμεταλλευόμαστε τη μαγεία και τη δύναμη της κούκλας για να οδηγήσουμε τα παιδιά στην ψυχαγωγία αλλά και στην έμμεση και αβίαστη μάθηση.

Το κουκλοθέατρο στη χώρα μας έχει εγκλωβιστεί στα όρια της μικρής του σκηνής. Είναι όμως γνωστό κυρίας από τα ξενόγλωσσα βιβλία που κυκλοφορούν τόσο για την αξία του ως μέσο διαπαιδαγώγησης όσο και σαν μέσο θεραπείας.

Αυτό που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι όπως περιμένουμε από τα παιδιά του νηπιαγωγείου να σκεφτούν και να δημιουργήσουν μόνα τους έτσι ακριβώς καθένας που ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με το κουκλοθέατρο θα πρέπει να σκεφτεί το δικό του κείμενο το δικό του παραμύθι που θα ταιριάζει στην ομάδα παιδιών που θα έχει και στην προσωπικότητά του. Δηλαδή να κινητοποιεί τι δικές του δημιουργικές ιδέες.

Ενεργοί και παθητικοί θεατές

Τα παιδιά την σημερινή εποχή θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν παιδιά της οθόνης. Μια και η τηλεόραση, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής σε οποιαδήποτε μορφή και τα video games είναι στην καθημερινότητά τους. Με αυτό τον τρόπο ψυχαγωγίας, τα παιδιά δεν ενεργούν, δεν παρεμβαίνουν στο θέαμα που παρακολουθούν. Η διαφορά αυτού του είδους διασκέδασης,  με την  διασκέδαση που προσφέρει μια ζωντανή παράσταση είναι ότι, τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν και να γίνουν μέρος της ιστορίας. Υπάρχει άμεση αλληλεπίδραση με τους ηθοποιούς ,όποιοι κι αν είναι αυτοί ,με τους θεατές.

Ακόμη κι αν το θέατρο παίζεται από την νηπιαγωγό στο σχολείο, οι θεατές μπορούν να είναι ενεργητικοί με τους εξής τρόπους:

1 δραματοποιώντας τραγούδια, που υπάρχουν στο σενάριο του έργου.

2 λύνοντας τα προβλήματα του ήρωα.

3 απαντώντας σε ερωτήσεις.

Με αποτέλεσμα τα παιδιά να δένονται συναισθηματικά με τους ήρωες του παραμυθιού. Αυτό είναι πολλές φορές απαραίτητο , γιατί τα απαλλάσσει από συγκινησιακά βάρη που οφείλονται στην επιβολή των απαγορεύσεων και των παραβιάσεων των κανόνων του περιβάλλοντος.

Ο Σεργκέι Ομπρατζόφ (1953) (γνωστός Ρώσος καλλιτέχνης του κουκλοθέατρου) λέει: ¨Το παιδί δεν μπορεί να εισπράξει ένα κακό θέαμα χωρίς βλάβη. Η ψυχοσύνθεσή του είναι αισθαντική και η ευαισθησία του εύθραυστη. Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε πάντοτε.»

Θα προσπαθήσουμε λοιπόν η παράσταση που θα ανεβάσουμε στο νηπιαγωγείο να είναι όσο το δυνατόν πιο προσεγμένη. Παράλληλα με το παραμύθι καλλιεργούμε και την αισθητική αγωγή του παιδιού.

Στόχοι της γωνιάς

Η ανάλαφρη εκφραστική κούκλα με τη μαγική της δύναμη, με τις ρυθμικές κινήσεις και τον αργό διάλογο κατορθώνει να γοητεύει το παιδί. Ερεθίζει το διαφέρον του, διευκολύνει την αντίληψη των εννοιών του χώρου και του ρυθμού συντελεί στη γλωσσική του ανάπτυξη προωθεί την επικοινωνία, προάγει την κρίση και τον προβληματισμό, αναπτύσσει κινητικές δεξιότητες εκλεπτύνει την αισθητική του παιδιού, είναι ένα σημαντικό μέσο έκφρασης και απόλαυσης διαπαιδαγώγησης και θεραπείας.

Γίνεται συνεργός στην προσπάθεια του παιδιού να ενηλικιωθεί. Ενεργεί ψυχοθεραπευτικά συντελεί στην διαμόρφωση συνειδητοποιημένου ατόμου μέσα από το πάθημα. Δημιουργεί τις δικές του κοινωνικές σχέσεις και τέλος εξερευνά καινούριος άγνωστους δρόμους.

Το κουκλοθέατρο ωστόσο, ως μέσο ψυχαγωγίας για το παιδί, εξακολουθεί να του δίνει ερεθίσματα για συναισθηματική κινητοποίηση καλλιτεχνική συγκίνηση και χαρά. Νιώθει χαρά καθώς δίνει ζωή στα άψυχα όντα, τις κούκλες ασκεί εξουσία τιμωρεί, αλλά προσφέρει τρυφερότητα και αγάπη.